BURSA (İGFA) – Bursa Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İktisat Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Metin Özdemir’in katkılarıyla gerçekleştirilen çalışmada, ankete katılan firmaların verdikleri cevaplar, üçüncü çeyrekte sıkılaşmanın tesirlerinin hissedildiğine ait oldu.
2024 yılının ikinci çeyreğine ilişkin datalar Türkiye iktisadında iktisadi faaliyetin görece gücünü koruduğuna işaret etmektedir. Yılın üçüncü çeyreğine ait bilgiler ise para siyasetinin mevcut görünümü ve sıkılığını koruyan finansal şartların tesiriyle iktisadi faaliyetin ivme kaybettiğini ortaya koymaktadır. Bununla birlikte Haziran 2024 sonrası devirde başlaması arzulanan dezenflasyonun hızlanması ve enflasyon bekleyişlerinin çapalanarak fiyatlama davranışları üzerinde tesirli olması beklenmektedir. Temmuz 2024 (2024 II. Çeyrek) Busiad İktisadi Yönelim Anketine verilen cevaplar kelam konusu görünümü teyit eder nitelikte eğilimler sunarken kimi taraflarıyla ayrışan bir eğilimi yansıtmaktadır. Bu çerçevede ankete verilen karşılıkların bir evvelki çeyreğe nazaran değişimi, toplulaştırılmış halde aşağıda sunulmaktadır:
PERFORMANSLAR ZAYIFLIYOR…
Ankete katılan firmaların bir evvelki çeyreğe nazaran performanslarının ortalama olarak zayıfladığı, imalat endüstrinde ise zayıflamanın belirginleştiği izlenmiştir. Firmalar gelecek altı aylık müddet içinde mevcut görünümlerinin süreceğini kıymetlendirmektedir. Son 3 aylık üretim hacmindeki değişme kelam konusu olduğunda, bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak üretim hacmi azalış istikametinde değişirken, değişimin önümüzdeki üç ay için azalış tarafında belirginleşeceği teyit edilmiştir.
İSTİHDAMDA DÜŞÜŞ EĞİLİMİ…
Ankete katılan tüm firmalar için ortalama olarak bir evvelki çeyreğe nazaran istihdam performansında kötüleşme olduğu, imalat endüstrinde ise kelam konusu eğilimin daha güçlü bir değişim gösterdiği izlenmektedir. İstihdam seviyesindeki olumsuz eğilimin önümüzdeki üç ayda da süreceği beklenmektedir. Firmalar, önümüzdeki 6 ay boyunca fiyatlara ait maliyetlerin artmasını beklerken kelam konusu beklentinin imalat endüstrinde bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak daha zayıf olduğu görülmektedir. Firmalar açısından gelecek 12 ayda geçmiş 12 aya kıyasla makine-teçhizat yatırımlarının bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak kıymetli bir değişim göstermediği, imalat endüstrinde ise değişimin sonlu bir güzelleşme tarafında olduğu anlaşılmaktadır. Tıpkı devir için bina-tesis yatırım harcamalarında bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak azalış beklenirken, imalat sanayi açısından kelam konusu eğilimin bir evvelki çeyreğe nazaran daha güçlü olduğu gözlenmektedir.
İHRACATTA AZALIŞ…
İhracat yapan firmaların, son üç aylık ihracat siparişleri bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak azalış istikametinde değişim gösterirken, kelam konusu değişim imalat endüstrinde yatay bir görünüme sahiptir. Firmalar, gelecek üç aya ilişkin ihracat siparişlerinin bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak azalış tarafında değişim göstermesini beklemektedir. Ankete katılan firmaların faiz riskinde artış olduğu görülmektedir. Ortalama olarak faiz riski, bir evvelki çeyreğe nazaran imalat sanayi için üst taraflı bir sıçrama sergilemiştir. Firmaların kur riskinin bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama yükseldiği izlenirken imalat endüstrinin bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak kur riskinde bariz bir artış izlenmektedir. Tüm firmalar açısından, geçmiş 3 aya kıyasla finansman gereksiniminin bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak değerli ölçüde arttığı görülmektedir. Bununla birlikte, gelecek üç aylık periyotta TL cinsi kredi faiz oranına ait beklentiler bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak kıymetli ölçüde aşağı istikametli değişim göstermiştir.
Firmaların karlılık seviyelerinde bir evvelki çeyreğe göre ortalama olarak azalış tarafında bir değişim gözlenmiştir. Döviz kurundaki değişimlerin satış fiyatlarını etkileme suratı 0-3 ay ortasındaki eğilimini korurken, imalat endüstrinde bir evvelki çeyreğe nazaran ortalama olarak suratın zayıfladığı gözlenmektedir. Ankete katılan firmalar gelecek 3 ayda ortalama ünite maliyetlerinin artmasını beklerken, artış tarafındaki değişim beklentisi bir evvelki çeyreğe nazaran yatay seyretmektedir.
Küçükkayalar ankete karşılık veren BUSİAD üyesi firmalara da teşekkür etti.