Yapı Merkezi’nin Etiyopya’da aldığı 1.7 milyar dolarlık tamamlanamayan devasa proje, şimdilerde yargı sürecine sürüklenmiş durumda. Ziyanının tanzimi için tahkim yolunu seçen Yapı Merkezi’nin 500 milyon dolar ziyan ettiği söz ediliyor. Dünya gazetesinden Kerim Ülker’in “Etiyopya ile Türk şirket ortasında milyar dolarlık tahkim savaşı” başlıklı yazısına nazaran, Türk inşaat şirketlerinin Afrika’daki en değerli temsilcilerinden biri Yapı Merkezi. Özellikle Sahra Altı Afrika’da raylı projelerle öne çıkan Yapı Merkezi, bu yıl bölgenin birinci elektrikli demiryolu projesi olan Tanzanya’daki Darüsselam ve Maragoro kentlerini birleştirerek faaliyete almıştı.
SİYASİ KRİZ ÇIKTI, ÇATIŞMALAR BAŞLADI
Ekim ayında da Uganda’daki Malaba-Kampala Demiryolu Prpjesi’nin temelini atan şirketin, bölgede bu alanda aldığı milyar dolarlık projelerin birincisi ise Etiyopya idi. 2015 yılında Etiyopya’nın merkezi ve kuzeyini stratejik Cibuti limanına bağlayan hayati bir ulaşım teması olarak öngörülen 447 kilometrelik demir yolu sınırının inşasını üstlenen Yapı Mewrkezi, projeyi tamamlamak üzereyken ülkede 2018 yılında siyasi bir kriz baş gösterdi ve 2020 yılında da şiddetli çatışmalar başladı.
28 MİLYAR DOLARLIK EKONOMİK ZARAR
Etiyopya’da federal hükümet ile Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (TPLF) ortasındaki yıllar evvel biten savaş yeninden başlanmıştı. Etiyopya’nın kuzeyindeki Tigray, Amhara ve Afar bölgelerindeki savaşın yarattığı zorluklar nedeniyle Türk şirketi Yapı Merkezi, çalışmaları tamamlamadan ülkeden ayrıldığını lokal yönetime bildirdi ve bu tezli proje belirsizliğe sürüklendi.
Etiyopya Maliye Bakanlığı’nın 2023 raporuna nazaran, savaş ülke genelinde yaklaşık 28 milyar dolarlık bir ekonomik ziyana neden oldu. Maliye Bakanı Ahmed Şide, Halk Temsilcileri Meclisi’nde yaptığı sunumda bu sayının da Etiyopya’nın gayri safi yurt içi hasılasının yüzde 25’inden fazlasına denk geldiğini söz etti.
TÜRK ŞİRKETİ ZİYANA GİRDİ: PROJE 1.7 MİLYAR DOLAR, DAVA 1.6 MİLYAR DOLAR
Yapı Merkezi’nin aldığı 1.7 milyar dolarlık tamamlanamayan işte bu devasa proje, şimdilerde yargı sürecine sürüklenmiş durumda. Türk şirketi, ülkeden çekilirken büyük bir maddi kayba girmiş ve Etiyopya’daki araç ve gereçleri yağmalanmıştı. Yapı Merkezi, ziyanının tanzimi için tahkim yolunu seçerken, zararın 500 milyon dolara ulaştığı tabir ediliyor. Projenin sahibi olan Etiyopya Demiryolları Şirketi (ERC) ise Türk müteahhit Yapı Merkezi’ne yönelik Londra’daki Milletlerarası Tahkim Mahkemesi’ne karşı dava açtı. Etiyopya devletinin Türk şirkete karşı açtığı dava 1.6 milyar dolar.
EXİMBANK KREDİ VERDİ, İÇ SAVAŞ ÇIKINCA YARIM KALDI
-Yapı Merkezi Holding’in 42 ayda tamamlaması planlanan 389 kilometre uzunluğundaki Awash Waldia ile Hara Gabaya bölgesi ortasındaki demiryolu, istasyon ve bakım sınırlarıyla 447 kilometreyi bulacaktı. Yapı Merkezi Holding’in inşa edeceği demiryolu çizgisinde, üç terminal istasyonuyla altı orta istasyon yer alacaktı.
-2015’te Amhara Eyaleti’nin Kombolcha kentindeki temel atma merasiminde konuşan Etiyopya Başbakanı Hailemariam Desalegn, demiryolu projesinin yalnızca ülke kentlerini bağlamayacağını, gelecekte Afrika ülkeleriyle de demiryolu ağı kurmayı planladıklarını belirtmişti.
-Türk Eximbank’ın da kredi verdiği projenin yüzde 50’si 2017’de bitmiş ve test sürüşleri başlamıştı. 2020 sonunda büsbütün hizmete girmesi beklenen proje, iç savaş ve çatışmalar nedeniyle tamamlanamadı.